Op de première van Albatross legde ik mijn hamvraag (‘Hoe wordt je een groene pionier’) voor aan twee inspirerende mannen. Dankzij mijn sprong in het diepe maakte ik naast regisseur Chris Jordan kennis met Peter Smith van KLEAN en zijn opbeurende boodschap. Hoe we die onvoorstelbare plastic soep zelf kunnen aanpakken door een minimale inspanning: dagelijks minstens één stukje zwerfafval oprapen.

Tijd voor een vervolgafspraak! Waarin Peter uitlegt hoe hij in zijn persoonlijke leven de kracht van een minieme verandering ontdekte. Hoe hij de wereldverbeteraar in zichzelf ontdekte en een list leende van Odysseus.

Met dank aan de buurman

‘Klagen is eigenlijk een soort zwerfafval in je hoofd, een energiezuiger. Toen ik in een arbeidersbuurt in Amsterdam Noord ging wonen, kreeg ik het al snel aan de stok met mijn buurman. Keiharde muziek, ronkende motor voor de deur, valse hond in de buurt van mijn kinderen… Iedere keer stond ik weer voor zijn deur om verhaal te halen. Waarop ik de volle lading kreeg. Zo ging het van kwaad tot erger. Op een gegeven moment ontplofte ik, het scheelde niet veel of we gingen op de vuist. Toen nam ik me voor iets heel simpels te proberen wat ik nog niet eerder had gedaan.

Ik besloot voor de verandering mijn mond eens te houden, gewoon een kwartier naar hem te luisteren. Er gebeurde een klein wonder: de vuisten die grof gezegd eerst de tanden uit elkaars bek wilden slaan, konden elkaar na een kwartier de hand schudden. Ik kreeg begrip voor zijn perspectief en leerde bovendien een belangrijke les: iets kleins doen heeft wel zin. Dit inzicht legde de basis voor een stichting met de naam KLEAN: Klagen Loont Echt Absoluut Niet.’

Een wereldverbeteraar?!

Peter met zoon

Een ander markeerpunt leidde tot het uitbouwen van KLEAN. ‘Mijn bedrijf als fotograaf liep niet meer zo lekker. Ik kreeg een test aangeboden om op zoek te gaan naar mijn passie. Er kwam uit dat ik het belangrijk vind om de wereld te verbeteren. Dat verbaasde mij. Wereldverbeteraars zijn toch grote goden, met veel charisma? Dat zijn etiketten die ik als simpel fotograafje niet op mezelf plakte. Toch resoneerde er iets. Het besef dat de Aarde een unieke, prachtige plek in het universum is, emotioneert mij. Ik wil van betekenis zijn en iets voor de toekomst van mijn kinderen doen.’

Ik stond al bekend als die meneer die zwerfafval opruimt. Ik kwam er in 2010 achter dat zwerfafval een erger probleem is dan we denken. Het is niet alleen een esthetische kwestie. Doordat het zo licht is, een van de eigenschappen die plastic zo populair maakt, waait het heel makkelijk in het water. Zo levert het een van de grootste bijdragen aan de plastic soep. Ik was ervan overtuigd dat dit plastic zijn weg vond naar de voedselketen. Het duurde nog tot 2013 voordat hier wetenschappelijk bewijs voor kwam.’

Be the change

‘Het echte probleem van zwerfafval is dat het te makkelijk is op te lossen! Iedereen die ik tegenkom is best bereid om één stukje per dag op te rapen als dit toekomstige generaties ten goede komt. Stel dat iedereen de volgende NL Alert krijgt: “Vanavond krijg je geen eten als je geen stukje zwerfafval hebt opgeraapt.” Dan breekt de pleuris uit: er ligt niet genoeg voor iedereen! Als 25 procent van de bevolking dagelijks iets opruimt, is heel Nederland schoon.

Deze boodschap krijg ik nauwelijks tussen de oren bij Greenpeace. Zij willen Coca Cola als grote boosdoener aan de schandpaal nagelen, vanwege hun weerstand tegen de invoering van statiegeld op plastic flesjes. Mijn insteek is: neem zelf verantwoordelijkheid om het goede te doen. Verzet roept alleen verzet op, zo liet ook de burenruzie zien. Zoals Socrates zegt: “The secret of change is to focus all of your energy, not on fighting the old, but on building the new.” Ook Ghandi inspireert mij met zijn uitspraak: “Be the change you want to see in the world.”‘

Nieuw ‘Paard van Troje’

‘Het begrip “duurzaamheid” schrikt veel mensen af. Onze strategieën als ‘aangeleerde hulpeloosheid’ en “active information avoidance” dragen daar aan bij. Om mensen toch te betrekken, gebruik ik de tactiek die Odysseus gebruikte om de Trojanen naar buiten te lokken. Met enorme kunstwerken van plastic zwerfafval in de openbare ruimte prikkel ik de nieuwsgierigheid. Mijn wereldbol die op verschillende plekken in het water dobberde, trok meer media aandacht dan ik had verwacht. Eerder bleven de poorten van de media dicht. De list van Odysseus blijkt ook in onze tijd nog te werken.

Mijn huidige project is Plastic Madonna, een twaalf meter groot beeld van een moeder die borstvoeding geeft, gemaakt van gerecycled plastic zwerfafval. Actrice Thekla Reuten heeft hier met haar eigen baby model voor gestaan. Je ziet niet dat het beeld van zwerfafval gemaakt is, net zoals je niet ziet dat plastic in de voedselketen terecht komt.’

Power of one

‘Eigenlijk gaat het mij met KLEAN niet om plastic. Het gaat om het geloof in jezelf. Daarom heb ik het project Plastic Madonna ook een andere naam gegeven: The power of one. De kracht van één, jij kan het verschil maken.

De aanpak van zwerfafval leent zich uitstekend om dat te bewijzen! Dagelijks iets kleins doen waarvan je denkt dat het geen verschil maakt, is de grootste kracht van deze planeet. De grootste bedreiging is mijns inziens dat mensen het omgekeerde geloven: ‘Dat kleine beetje dat ik doe, is te klein om het verschil te maken.’ Door die denkfout doen mensen soms iets kleins slechts, zoals iets op straat gooien.

Nog veel meer mensen lopen dagelijks langs zwerfafval terwijl ze denken: één stukje oprapen heeft geen zin. Ze doen niets. Mijn motto is: “Niet niets doen.” Dat is voor mijn gevoel de sleutel. Einstein zei al: “De wereld vergaat niet door mensen die slecht doen, maar door mensen die er naar kijken en niets doen.” Als we dat aan onze kinderen meegeven, gaan we een prachtige toekomst tegemoet.

Mijn vlinderslag wordt een orkaan. Mochten mensen deze kracht gaan inzetten, dan kon ik wel eens de Nobelprijs voor milieu krijgen. Moet deze prijs nog wel even in het leven geroepen worden!’

Power of one: Doe Het Zelf tips!

Ook geïnspireerd door de kracht van elke dag iets heel kleins doen? Hier volgen de tips van Peter:

• Kijk vrolijk terwijl je zwerfafval opraapt. Erger je niet aan de weggooier, focus op het feit dat je een goede daad doet voor een ander!
• Doe je goede daad openlijk in plaats van heimelijk. Hoe vaker mensen iemand iets zien opruimen, hoe normaler het wordt.
• Een stukje per dag is al genoeg! Trek je erop uit met vuilniszak en prikstok, krijg je minder snel navolging. Je versterkt het idee dat je veel moet doen, omdat een klein beetje niet helpt.
• Maak en post een ‘zwerfie’ van je daad. Velen gingen je voor, de term ‘zwerfie’ is gemunt door KLEAN en staat inmiddels in de Dikke van Dale!

Meer weten

Dit interview is eerder verschenen op Naar de Aarde.
Op deze blog laten pioniers ons zien hoe je je kunt inzetten voor een duurzamere wereld door je hart te volgen.
Ik ga te rade bij Nederlandse ‘Earthkeepers’ – pioniers die een nieuwe manier van leven creëren in harmonie met de aarde.
Hun ervaringen bieden ons inspiratie, bemoediging en handvatten om zelf de sprong te wagen: naar een leven in verbinding met de natuur.

Afbeeldingen: © Peter Smith

Het juiste geloof kan ons nog redden.

“Klimaatopwarming is het grootste probleem dat de mensheid moet trotseren.”  Lees je in de krant. Of hoor je op radio of TV.

Is dit echt het grootste probleem? Gaan we door stijgende zeespiegels naar de bliksem? Ik geloof er geen donder van.

Geloof jij het wel, mag ik je dan bekeren?

“Een van de oorzaken van klimaatopwarming is het verbranden van fossiele brandstoffen.”

Iedereen weet dit. Als dit echt zo’n probleem was dan zouden er toch niet elke dag files staan?

Vlees!

“Vlees-consumptie draait de thermostaat van onze planeet nog meer omhoog.”

Als dit echt het zo’n groot probleem was dan liggen de schappen toch niet elke dag weer vol met vers vlees?

Of neem plastic. 

Van de Plastic Soep wordt inmiddels gezegd dat het net zo bedreigend is als de opwarming van de Aarde.

Je zou denken dat mensen dan voorzichtiger met plastic omgaan. Het niet meer op straat laten slingeren.

En toch… kijkt niemand vreemd op als een struik er zo uit ziet. Als het zo’n probleem was dan zouden mensen het toch van straat oprapen?

Heel veel ouders weten dit. Toch stapt mama ‘s ochtends rustig in de auto. Papa koopt ‘s avonds zorgeloos een stukje vlees. En beiden zijn nog nooit op het idee gekomen om onderweg naar kantoor of slager een stukje plastic van straat op te rapen.

Houden ze dan niet van hun kinderen?

Natuurlijk wel.

Er is dus een veel groter probleem dan klimaat-opwarming en de Plastic Soep. Dit zijn namelijk alleen maar symptomen van het echte probleem.  Het grootste probleem waar de mensheid voor staat is

Het geloof!

Mensen geloven “Wat ik kan doen aan de grote wereldproblemen is te klein om een verschil te maken.”  Daarom stapt mama ‘s ochtends in de auto, daarom koopt papa vlees, daarom rapen ze beiden geen plastic van straat.

Geloof is de ware reden waarom de wereld waar mijn en jouw kinderen in komen te leven straks een stuk minder leuk zal zijn.

Daarom ruim ik dus zwerfafval op.

Zwerfafval is een godallemachtig prachtig probleem! Het is de beste manier om de mensen tot het juiste geloof te bekeren:

“Dat wat ik doe is nooit te klein om het verschil te maken.”

Het echte probleem van de plastic soep is dat te makkelijk is op te lossen! Als we maar het juiste geloof hebben.

Kijk eens naar onderstaand filmpje:

The Global Cleanup (NL)

Wil je meehelpen mensen te bekeren tot het juiste geloof?
Ga dan naar The Power of One.

Gaat heen en vermenigvuldig deze blijde boodschap.

Peter Smith

PS:
Ruim jij geen zwerfafval op? Maar klaag je wel dat het de schuld is van de verpakkingsindustrie, of van de politiek, of van ouders die hun kinderen niet opvoeden… Dat geklaag kost je meer energie dan wanneer je straks als je buiten bent één stukje zwerfafval opruimt.

Klean: Klagen Loont Echt Absoluut Niet.

Toespraak van Dirk Groot bij vernissage Plastic Madonna op 8 juni 2015

Vandaag een jaar geleden heb ik Peter Smith voor het eerst in levende lijve ontmoet op World Oceans Day in Den Haag. (En Barbara Brandt ook trouwens). Ik kende hem een beetje via internet zoals meer mensen die hetzelfde deden als ik en waarvan er hier ook een aantal aanwezig zijn, namelijk zwerfafval opruimen. Minstens één stukje per dag en vaak nog meer. Druppels noemt Peter dat. Veel druppels samen maken een oceaan en gelukkig ben ik afgelopen jaar veel van die druppels tegengekomen en heb ik zelf ook andere mensen aan het druppelen gekregen, en waardoor ook weer andere mensen aan het druppelen gingen. Zo ontstond een kleine oceaan van geluk voor mij. En voor anderen.

Vorig jaar op World Oceans Day voelde ik ook druppels. In m’n ogen. Het verdriet dat me overviel toen Peter en andere sprekers daar lieten zien wat we de Oceanen en de Aarde aandoen werd me af en toe teveel. Maar ook waren er tranen van vreugde om te zien dat er zoveel mensen op een positieve manier iets aan proberen te doen. Iedereen op z’n eigen manier. Iedereen met kleine stapjes, maar allemaal mensen die niet bang waren om een druppel op een gloeiende plaat te zijn.

Die dag was geen ommekeer in mijn leven. Wel een bevestiging dat ik vooral door moest gaan met waar ik mee bezig was. Ik zag die dag dat er een nog groter doel was waarvoor ik deed wat ik deed. Ik ben namelijk iemand die zwerfie is gaan rapen voor de straat en voor de stad. Ik heb geen achtergrond en geschiedenis in het beschermen van het milieu en was en ben daarin eigenlijk een nitwit. Ik deed wat ik deed voor m’n kinderen, m´n familie, m’n vrienden, m’n buren, m’n stad. Ik raapte namelijk vanaf het begin geen zwerfafval van een ander, maar voor een ander. En voor mezelf natuurlijk. Ik kan namelijk slecht zonder anderen. Net als jullie allemaal. En uiteindelijk deed ik het dus ook voor de zee bleek die dag. Voor de zee waar we allemaal niet zonder kunnen.

Maar dat weet iedereen hier al. Neem ik aan. En wat we er aan kunnen doen om er voor te zorgen dat de oceanen niet verder vervuild raken weten we ook. Die ene zwerfie per dag. Raap hem op en laat het aan de wereld zien.

Peter schreef vanmorgen dat we kuddedieren zijn, dat er alleen een paar schapen over de dam moeten. Er zijn al heel veel schapen over de dam, maar er zijn ook heel veel kuddes. Ik voel mezelf natuurlijk geen kuddedier. Ik ben uniek. Lijkt me logisch. Maar in mijn eigen stad bleek een hele kudde unieke mensen te zijn die vrolijk met me mee is gaan lopen. En zo zie ik in het hele land langzaam maar zeker kuddes van doodgewone unieke mensen de dam over gaan.

Of je jezelf nou een kuddedier voelt of niet, je hoeft in elk geval niet te wachten op een herder. Soms betrap ik mezelf er wel eens op dat ik wacht op Peter of zelfs betrap ik inmiddels ook andere mensen erop dat ze wel eens wachten op mij.

Maar dat hoeft helemaal niet, je kunt gewoon beginnen, vandaag, nu, hier! Raap iets op, laat het zien. En als er niet meteen mensen met je meelopen: gewoon door blijven gaan. Je weet dat je iets goeds doet, daar kan nooit iemand slechter van worden. Ook voor Plastic Madonna kun je van alles doen. Iets kleins doen schijnt voor velen moelijker en minder vanzelfsprekend te zijn dan iets groots en meeslepends, maar als je heel veel kleine dingetjes doet, of als heel veel mensen iets kleins doen, dan is het ook groots en meeslepend.

Mijn verzoek aan de wereld en aan jullie voor zover nodig: doe iets kleins. Maakt niet uit voor wie, wat, waar of wanneer. En dat kan ook voor Plastic Madonna. Al lever je alleen maar één flesje in, al stort je maar één euro, al vertel je er alleen maar over. Dan al ben je een druppel die bijdraagt aan een schonere zee. En natuurlijk mag je ook grotere dingen doen. Een inzamelbak beheren bijvoorbeeld. Is ook heel makkelijk. En wie weet ben je wel goed in andere dingen, zoals het benaderen van media, coördinatie, techniek.

Om maar eens een klassieker uit de kast te halen: ‘ask not what Plastic Madonna can do for you, ask what you can do for Plastic Madonna”.

En tot slot mijn eigen persoonlijke invulling: word niet te serieus, blijf lachen. Vooral ook om jezelf. Gebruik je fantasie, focus op het positieve, doe raar, maak er een spel van.

Durf dus iets kleins te doen! En durf het uit te dragen en te laten zien. En wees daardoor gelukkig.

Om er nog maar eens een klassieker bij te halen,  durf te roepen “Ich bin ein druppel”.

Of nog mooier, de toekomstige klassieker: “Ik ben KLEAN!”

Dirk Groot  a.k.a Zwerfinator